Văn thiên tường

[phanphuong]

Bên cạnh vọng cổ, tứ đại oán, thì có lẽ văn thiên tường là một trong những điệu hát mùi nhất. Trong những cảnh bi thương, soạn giả thường dùng điệu hát này để cho các nhân vật giải bày tâm sự. Có một giả thuyết cho rằng tác giả là ông Trần Văn Quờn, ra đời cách nay hơn...80 năm ([Đăng nhập để xem liên kết. ]).
Bài này nghe nói học hoài không hết, bởi tính chất mùi mẫn của nó, càng trải nghiệm nhiều thì càng đờn ca thấm thía hơn, từng câu hát chữ đờn. Như Đạo, ngộ ít hay nhiều, chứ không thể nói đủ được.
---
Bài này, giọng ca Lệ Thủy rất được mến mộ với hai đoạn ca trong Đêm Lạnh Chùa Hoang và Hàn Mặc Tử. Chắc dân mê cải lương khi nghe câu dạo là nhận ra ngay:
- ..thì xin hẹn lại kiếp lai...sinh.
- Anh trí ơi từ nay anh không sợ cô ...đơn.
Dưới đây là bài báo:
Nguồn: Báo sân khấu
Bản Văn thiên tường như đã nói là một trong những bản Oán biến thể, tính chất bi thảm, ai oán là màu âm chung, cái riêng của nó có tính bi hùng và lạc quan hơn. Nói cách khác, trong hoàn cảnh, trạng thái buồn đau, sầu muộn vẫn có chút gì đó chế ngự chất sầu bi, để hy vọng vươn tới tâm trạng lạc quan hơn, có nghĩa là sẽ giải thoát phiền muộn ở quá khứ được. Nhờ tính năng phong phú ấy mà hầu hết các soạn giả cải lương rất chú ý quan tâm đến bản này, dường như Văn thiên tường có mặt trong rất nhiều vở cải lương.
Cái bi của Văn thiên tường không sướt mướt, mà nó tự sự như một lời phân trần, không quá sầu não mà một nỗi buồn len nhẹ... Tâm trạng ấy thường thích hợp với những nhân vật nữ, cho nên diễn viên nữ có giọng "Thổ" ca Văn thiên tường càng mùi mẫn ngọt ngào hơn.
Trong giới cải lương NSƯT Lệ Thủy có giọng Thổ rặt, có thể nói Văn thiên tường lớp dựng là sở trường của chị. Trước năm 1975, NSƯT Lệ Thủy ca lớp Văn thiên tường lớp dựng trong vở "Đêm lạnh chùa hoang" của soạn giả Yên Lang, vai quận chúa Bảo Xuyên ở lớp cuối bị Cao Nguyên Bình đâm, trước khi chết Bảo Xuyên (Lệ Thủy) nói lời vĩnh biệt với Tần Lĩnh Sơn (Minh Vương)... "Nếu kiếp này mình không thành duyên nợ, thì xin hẹn lại kiếp lai... sinh...". Chị xuống chữ "phan" rất ngọt. Sau năm 1975, chị lại có vai Mai Đình trong "Chuyện tình Hàn Mặc Tử" của soạn giả Viễn Châu, ở cảnh hai, khi Hàn Mặc Tử (NSƯT Trọng Hữu) biết mìnhh mang chứng bệnh phong cùi, Tử gào thét lên trong tuyệt vọng thì Mai Đình xoa dịu, an ủi vỗ về: "Anh Trí ơi! Từ nay anh không còn sợ cô... đơn..". Từ lớp Văn thiên tường trong "Đêm lạnh chùa hoang" đến lớp Văn thiên tường trong "Hàn Mặc Tử" thời gian cách nhau khoảng hai mươi năm, mà chị Lệ Thủy ca xuống chữ "phan" vẫn ngọt ngào nguyên vẹn như xưa. Làn hơi của chị không dài lắm, song nhờ thiên phú cho chất giọng êm dịu và truyền cảm, nên khi ca những điệu Oán thì càng xúc cảm và sâu lắng. Thêm vào đó là tự thân ca từ của soạn giả Yên Lang (Đêm lạnh chùa hoang), Viễn Châu (Hàn Mặc Tử) đong đầy cảm xúc, như pha vào nhân vật một sức sống đầy tâm trạng.
Và như thế, hai lớp Văn thiên tường nói trên hiện nay rất phổ biến trong dân gian nói chung và giới tài tử cải lương nói riêng. Lớp Văn thiên tường trong "Hàn Mặc Tử" thường được giới trẻ ca nhiều hơn, đặc biệt có NS Lệ Thu Thảo ca gần gũi với phòng cách của NSƯT Lệ Thủy.

[phanphuong]

Bài Văn Thiên Tường mà ngồi tài tử hát chắc "cả buổi", dài lắm. Nghe đâu 3 câu, mỗi câu lại có khoảng 3 lớp. Như lớp mình hay nghe trong cải lương là lớp Dựng ở câu thứ hai. Vậy chú ý đến lớp này thôi (cũng đủ mệt rồi). Mấy câu khác thật ra cũng có lập lại ít nhiều nhưng ....biển ảo khôn lường. Lơ mơ không nên để ý nhiều, cỡ bác SVYN may ra....hát được!
Sau đây xin post lại 2 bài hát mà giới tài tử thường ngân nga khi hội họp, nổi tiếng quá mà. Ai cũng biết hát, và ...ai cũng thích nghe!
---
Trích Hàn Mặc Tử
Anh Trí, anh Trí ơi kể từ nay anh không còn sợ cô …đơn.
Bên anh, em trọn đời săn sóc đau thương.
Nguồn vui năm tháng, anh sẽ tìm thấy ở bên em.
Anh sẽ về lại Qui Nhơn mà làm thơ ca tụng trăng vàng.
Trăng của quê hương vẫn nặng tình thương nhớ.
Từ lâu em mong đợi. Cánh chim phiêu bạc giữa dòng đời.
Chẳng còn ai thương ai tưởng. Cũng như là em đã thương anh.
Ôi nhân tình thế thái là đây.
Giờ bên ta chỉ còn có một Mai Đình.
Người mà tôi đã bỏ quên suốt một quãng đời đau khổ.
Những chuỗi ngày còn lại, anh cho em là hạnh phúc lắm rồi.
Đó là niềm vui là cả một cuộc đời.
---
Trích Chuông lạnh chùa hoang
Hồ Bảo Xuyên :
Hãy cố mà quên tất cả, vui cùng em giây phút để chia tay. Nếu kiếp này mình không duyên không nợ thì xin hẹn lại kiếp lai sinh.... tình nghĩa đậm đà mình đã mất mát hôm nay. Em không hề oán than cho hoàn cảnh trái ngang làm dang dở ly tan, chia cách nhau mỗi đứa một con đường.

Tần Lĩnh Sơn :
Bảo Xuyên ơi, nhìn em rưng rưng dòng lệ mà lòng anh như uất nghẹn, như đau buốt cả linh hồn.

Hồ Bảo Xuyên :
Rồi đây bao nhiêu thương nhớ em xin trao trả lại cho anh đường biên ải xa xăm, quê hương em bụi cuốn mù trời.

Tần Lĩnh Sơn :
Bảo Xuyên ơi, anh bùi ngùi thương về phương ấy. Chỉ thấy xa xa khói sương giăng mù mịt và mùa thu đã chết tự hôm nào,

Hồ Bảo Xuyên :
Thôi anh một chút tình này, với bao nhiêu mộng ước đành vĩnh biệt một hôm nay.

Đoạn hát này hay gọi là lớp dựng- văn thiên tường. Gồm có 6 câu.
Câu 7,8,9,10,11,12. Nhưng thật ra nhạc lập lại ở câu 10 (giống như câu 8), và câu 11 (giống câu 9).
Học hát online thì có ngay anh em bên [Đăng nhập để xem liên kết. ] chỉ dẫn đầy đủ. Học trực tiếp thì có bác SVYN, còn nhờ đờn để dợt giọng thì ....ặc ặc... liên hệ pp!

[Độc Cô Cầu Bại]

Bửa đám cưới Hạnh -Thủ Thừa có 1 cặp hát VTT đó, bài HMT luôn. Chắc lúc đó PP chưa học đàn nên chưa biết. Bài này nghe mãi mà khi hát đôi khi lạc giọng. Hát phải có người đàn mới nương theo được.

[phanphuong]

Bửa đó em biêt chứ sao không. hehe... Chỉ là lúc đó chưa biết đờn thôi...giờ thì...khó nói lắm!
Đúng là bài bản học mới hay mình không biết gì hết. Hóa ra bác SVYN và MH biết rất nhiều. Trước giờ cứ nghe điệu nào quen quen thì lẩm nhẩm theo thôi. Nhớ hồi nhỏ xíu, ông cậu cứ bật đi bật lại bài Đôi Mắt Em là Bể Oan Cừu (không biết nhơ có chính xác không), hồi đó pp chắc được 5-6 tuổi, thuộc lời cả nguyên tuồng cải lương luôn nhé. Hát lêu nghêu, khách tới nhà, nhậu xỉn vô kêu ra ca vài đoạn, thế mới ghê chứ. Giờ thì thua!
Nhớ mài mại vậy thôi.

[Độc Cô Cầu Bại]

Nguyên văn bởi phanphuong

Bửa đó em biêt chứ sao không. hehe... Chỉ là lúc đó chưa biết đờn thôi...giờ thì...khó nói lắm!
Đúng là bài bản học mới hay mình không biết gì hết. Hóa ra bác SVYN và MH biết rất nhiều. Trước giờ cứ nghe điệu nào quen quen thì lẩm nhẩm theo thôi. Nhớ hồi nhỏ xíu, ông cậu cứ bật đi bật lại bài Đôi Mắt Em là Bể Oan Cừu (không biết nhơ có chính xác không), hồi đó pp chắc được 5-6 tuổi, thuộc lời cả nguyên tuồng cải lương luôn nhé. Hát lêu nghêu, khách tới nhà, nhậu xỉn vô kêu ra ca vài đoạn, thế mới ghê chứ. Giờ thì thua!
Nhớ mài mại vậy thôi.

Tuồng Mắt em là bể oan cừu. Tuồng này lâu lắm rồi. Hồi xưa có thời người ta quay roneo trên giấy đen thui để bán. Giờ tìm hổng ra. Trưa năm võng, lấy bài ca ra hát ỏm tỏi. Có khi hứng diễn nguyên tuồng cải lương nữa. Bắt ... đóng vai nữ để hát chung. Giờ ... đã có chồng con đùm đề.

[myhanh]

Như các anh chị mộ điệu đều biết trong nhị thập huyền tổ bản thì không thể không kể đến tứ oán. Tứ oán chia thành chính và phụ. Bốn bài oán chính là Tứ Đại, Giang Nam, Phụng Cầu và Phụng Hoàng. Bốn bài oán phụ là Văn Thiên Tường, Bình Sa Lạc Nhạn, Thanh Dạ Đề Quyên và Xuân Nữ.
Chúng ta cùng nhau tìm hiểu về bài Văn Thiên Tường nhé:
Bài Văn Thiên Tường chia thành 3 lớp và có tổng cộng 42 câu. Lớp 1 và lớp 2 giống nhau. Có hai lớp đặc biệt đó là Lớp Dựng (câu 7-câu 12) và Lớp Xế Xảng (câu 13-câu 15).
Trong cải lương người ta thường dùng Lớp Dựng và Lớp Xế Xảng.
Văn Thiên Tường Lớp Dựng (Trích Tuyệt Tình Ca)

1. (-xề-) (-xang-) (-mô-)
Hễ cứ mỗi lần trở …xuân (oan)
2. (-liu-) (-liu-) __
Gợi niềm (xề) __ luyến nhớ bâng khuâng (oan)
3. (-xề-) Hồi xưa ảnh đi (liu) __
tôi xếp lại y trang (oan) (-liu-)
4. để khi buồn (xề) ôm ấp làm hơi, (liu)
tôi luống (xể) những ngậm ngùi (xg`)
5. (-xg-) Nhớ thương chồng tôi (xể) __
vẫn còn nguyện vẹn (xự) (-xg-)
6. Bộ bà ba (xê) kỷ niệm, (lịu) __
thấm mồi hôi của (xể) __ ảnh tới bây giờ. (hò)
7. (-xề-) Tơ tằm kia đã cũ (líu) __
tàn y sắp rã tan (oan) (-liu-)
8. mà tơ lo`ng (xề) sao vẫn vẹn nguyên (liu)
như tình thuở còn xuân (xể) ôi đẹp đẻ vô cùng (xg`)
9. (-xg-) Thương cho tâm tình (xể) __
của người yêu tấm mẵn (xự) (-xg-)
10. mang khổ đau (xê) yên lặng (lịu) __
cắn răng nuôi con suốt (xể) __ hai chục năm trường (hò)
11. Sính lễ năm xưa (xg) không nữ trang cũng (xể) __
không tấc lụa vuông hàng (hò) (-hò-)
12. Đến tận chuỗi ngày tàn (xề) mà đói (líu)
khổ vẫn (liu) còn vương (liu)

AnyMedia

[myhanh]

Văn Thiên Tường Lớp Xế Xảng (Trích Tuyệt Tình Ca)

1. Không phải trở chứng, mà vì cuộc đời
của tôi đã quá bẩn thỉu (xảng) nhuốc nhơ (xg)
2. làm xấu lây (xê) đến hai đấng sanh thành, (xg`)
can đảm nào mà (xảng) tôi dám nhắc tên (-xg-)
3. (-xề-) (-xg-)
(-mô-) Nhưng tiếc cho cô (xế)
4. chẳng xét suy (liu) (-liu -) __
muốn hy sinh (xê) __ lại chọn sai đường, (hò)
5. để bây (-xg-) giờ thấy thẹn (xế) __
và hối hận ăn năn (xg) (-xg-)
6. Tôi chẳng tiếc thân (xê) mà cũng không thẹn cho mình (xg`)
chỉ sợ má tôi buồn (xảng) vì có đứa con hư (-xg-).

AnyMedia

[phanphuong]

Tks MH nhiều, tui search bài này hoài mà không được
"Hễ cứ mỗi lần trở …xuân"
Chắc tại vì ông thầy tui cứ hát "trở...đông"
Nhưng có môt topic rồi, bị trùng, nên merge vào đó luôn đi!
tks again, bài này tui phải luyện mới được...hehe

[sauvuongynhac]

Những vở cải lương xưa thường có những trích đoạn mà nhắc đến tuồng đó người ta nhớ ngày đến đoạn đó, câu hát đó. Như Nữa đời Hương phấn, Tướng cướp Bạch Hải Đường, người ta nhớ đến mấy câu Phụng Hoàng. Còn ở Tuyệt tình ca người ta lại nhớ đoạn này. Có lẽ đây là đoạn hay nhất của vở, làm nên một tuyệt tình ca. No tả được nổi lòng của người lẽ sau mấy mươi năm gặp lại chồng. Lời ca như nghèn nghẹn rồi vở oà. Nghe Út Bạch Lan, Phượng Liên ca hết sẩy, nổi da gà luôn đấy.

[myhanh]

Tặng PP Tiếng đàn của Văn Hoàng trong Văn Thiên Tường Lớp Dựng và Lớp Xế Xảng (Clip này MH lấy từ trang vietlove.com):

AnyMedia