Đừng biến 'thần đồng' thành 'ngôi sao'

[tranan1992]

Học trước tuổi không phải là chuyện xưa nay hiếm, nhưng với cậu bé Hoàng Thân - người dân tộc Tày lại là chuyện khiến nhiều người nể phục.
Cậu bé này đã được nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo Đặng Huỳnh Mai đặc cách cho vào học lớp 3 khi mới 5 tuổi... Sau nhiều giải thưởng từ các cuộc thi "Sáng tạo trẻ", năm nay, Hoàng Thân được chọn là đại biểu chính thức đi dự Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ 8.
Hỏi chuyện "thần đồng"
Tôi biết đến cậu bé Hoàng Thân cũng đã hơn 3 năm, khi ấy cậu vẫn còn đang học tiểu học. Cái tên "thần đồng" mọi người ưu ái dành cho Thân khi cậu được Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đặc cách cho học trước tuổi, thậm chí học lớp 1, lớp 2 tuỳ thích. Hôm chúng tôi gặp lại, cậu bé "thần đồng" đang học trên lớp. Hiện Hoàng Thân học lớp 7A Trường Trung học cơ sở Đại Kim (phường Đại Kim - Hoàng Mai, Hà Nội). Bất cứ ai gặp Hoàng Thân lần đầu tiên cũng đều bị cuốn hút bởi khuôn mặt bầu bĩnh, đôi mắt sáng, thông minh.
Có lẽ với tôi, gặp lại Thân cũng là "duyên kỳ ngộ". Những câu chuyện về Thân để lại trong tôi nhiều xúc động. Bố mất sớm, Thân sống với mẹ và ông ngoại. ông Cung Văn Hoá (phường Định Công, Hà Nội) là người đỡ đầu Thân. Thân đang sống cùng với người ông đỡ đầu của mình tại một xóm trọ sinh viên. Căn nhà mà hai ông cháu ở chỉ vỏn vẹn 10m2. ông Hóa là cán bộ ngành văn hóa nghỉ hưu, mọi thời gian ông đều dành chăm sóc cho đứa cháu nuôi của mình. ông bảo: "Thằng bé như mảnh đất khô, đổ bao nhiêu nước cũng không đủ". Trong cậu bé luôn thường trực câu hỏi: "Tại sao thế nhỉ”. Nhiều câu hỏi của cậu làm đau đầu người ông suốt mấy ngày trời. Lắm khi ông phải lọ mọ đi hỏi khắp nơi để về giải đáp cho đứa cháu. Với Thân, mỗi câu hỏi phải có lời đáp và ông Hoá chính là người giúp cậu vượt qua những câu hỏi hóc búa nhất.
Ông Hoá kể: Cũng đã 7 năm rồi từ khi ông đưa Hoàng Thân về Hà Nội để cậu được đi học như bao đứa trẻ khác. Năm ấy (2003), một lần ông lên thăm người bạn cũ ở bản Duyên (Tân Thịnh, Định Hóa, Thái Nguyên), thấy một cậu bé chưa đầy 3 tuổi, mặt mũi lấm lem cầm mẩu giấy lẩm nhẩm đọc khiến ông rất ngạc nhiên. ông đưa cậu bé bao thuốc ông đang hút, cậu đọc hồn nhiên: "Hút thuốc lá có hại cho sức khỏe". Rồi ông lôi trong túi tờ báo đưa cho cậu bé, cậu có thể đọc vanh vách và chỉ những tên nước ngoài là cậu không đọc được mà thôi. Thấy vậy, ông đã tìm đến nhà cậu bé. Ngạc nhiên hơn, ông Hóa được biết trong nhà Thân toàn người không biết chữ và cháu chưa được ai dạy học bao giờ. Thấy Thân thông minh, gia đình lại khó khăn, ông Hóa xin gia đình nhận đỡ đầu, mang cháu về Hà Nội nuôi nấng, dạy dỗ.

Cậu bé Hoàng Thân trong lớp học
4 tuổi, ông Hóa cho Thân đi học mẫu giáo, trong khi các bạn nghe chuyện cổ tích của cô giáo đọc, bập bõm nhận biết hình ảnh đồ vật thì Thân ung dung đọc báo. Cậu dễ dàng thuộc bảng cửu chương, vốn là một thử thách đối với học sinh tiểu học. Ông Hóa mua sách giáo khoa toán, Tiếng Việt lớp 1 về cho Hoàng Thân làm quen nhưng cũng chỉ được một thời gian là Thân học xong hết và lại tiếp tục... đòi học. ông lại mua thêm bộ sách lớp 2 về cho Thân. Không những vậy, các phép chia có số dư hay phép tính diện tích hình chữ nhật, hình vuông đều được em làm dễ dàng. Cậu bé khiến ông Hoá ngạc nhiên về khả năng tư duy của mình.
Thân tròn 5 tuổi, cậu đã biết đọc, viết thông thạo, ông Hoá đánh liều lên Bộ Giáo dục và Đào tạo, lên Trung ương Hội Thiếu niên Tiền Phong xin cho Thân đi học sớm, nhưng không được chấp thuận. Thấy Thân ham học lại không được đến trường, ông Hoá đành để cháu tự học ở nhà. Thân thu gom những vỏ nhựa để sáng tạo mô hình "Học toán nhanh". Cũng trong năm này, cuộc thi sáng tạo dành cho lứa tuổi thanh thiếu niên nhi đồng được tổ chức, ông Hoá gửi mô hình "Học toán nhanh" của Thân dự thi. Với mô hình này, Thân học toán mà không cần đến các que tính và thực hiện nhanh các phép tính cộng trừ nhân chia bằng mô hình nhưng trực quan và nhanh hơn rất nhiều. Thật bất ngờ, tại lễ trao giải, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo khi đó là bà Đặng Huỳnh Mai đã quyết định đặc cách cho Thân được đến trường trước tuổi, học lớp 1, lớp 2, lớp 3 tùy ý, miễn là có thể theo kịp chương trình...
"Mầm non đáng quý"
Buổi sáng đầu tiên ở lớp 1, trong khi các bạn toát mồ hôi với những con số, thì Thân chỉ nghịch ở cuối lớp. Lý do vì chương trình mới dạy cộng trừ các số hàng đơn vị trong khi cậu có thể làm nhanh đến số hàng nghìn. Ngay chiều hôm đó, cô Nguyễn Mai San đã đề xuất cho cháu lên học lớp 2. Thật ngạc nhiên, vào cuối buổi học cô giáo Nguyễn Kim Xuân lại đề xuất chuyển Thân lên học lớp 3. Thân khiến mọi người đi hết từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. ở lớp 3, Thân cũng tỏ ra không thua kém các bạn bè trong lớp. Tuy nhiên để cậu bé có thể học chắc chương trình, đặc biệt phần Tiếng Việt, ông Hoá đã quyết định cho Thân bắt đầu học từ lớp 2.
Năm 7 tuổi, khi còn học Trường Tiểu học cơ sở Đại Kim, Hoàng Thân đã đoạt giải 3 tại cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên nhi đồng lần thứ II với tác phẩm: "Rừng! Vàng! ". Đó là một mô hình được thể hiện trên bản đồ Việt Nam, bằng các bột màu và đèn nhấp nháy nhằm tạo ra thông điệp các mức độ báo động về sự tàn phá rừng và kêu gọi bảo vệ rừng. Những vùng đất không có cây xanh được thể hiện bằng màu hồng, thiên tai, lũ lụt gây nên sụt lở, tàn phá nhà cửa, hoa màu... được thể hiện bằng bóng đèn đỏ nhấp nháy.
Sau lần đoạt giải đó, Thân tiếp tục tham gia các cuộc thi "Sáng tạo trẻ" và đều đoạt giải. Năm 2008, Thân đến cuộc thi với Cẩm nang và mô hình học môn Lịch sử. Năm 2009, Hoàng Thân mang đến cuộc thi mô hình: Phương pháp học toán bằng hình ảnh động; năm 2010 này, cậu bé lại sáng tạo nên mô hình về Hệ mặt trời và các hành tinh của nó. Năm nay, em cũng là đại biểu chính thức đi dự Đại hội Anh hùng chiến sĩ thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ 8...
Tôi vẫn nhớ như in, cách đây 3 năm, khi trò chuyện với chúng tôi, nhận xét về Hoàng Thân, thầy Hiệu phó trường Tiểu học Đại Kim - Triệu Trọng Tường cho biết: "Hoàng Thân là một trường hợp hết sức đặc biệt bởi là người dân tộc Tày, không hề được ai chỉ dạy mà tự đọc viết được. Nhiều thầy cô đã e ngại Thân không theo kịp chương trình nhưng kết quả học tập, Hoàng Thân đạt loại giỏi". Tuy nhiên, thầy Tường cũng cho rằng, Hoàng Thân là "mầm non đáng quý" cần được bồi dưỡng một cách khoa học để bộc lộ khả năng đặc biệt chứ không nên coi Thân là "thần đồng", bởi thực tế nhiều em thông minh, lại được dạy dỗ nên bộc lộ khả năng từ rất sớm, nhưng nếu kỳ vọng quá sẽ trở thành áp lực lớn cho em sau này.
Đừng biến em thành "ngôi sao"
Câu nói của thầy Tường khi ấy cứ ám ảnh tôi. Sau 3 năm gặp lại Thân, dường như cậu bé không có nhiều thay đổi - vẫn đôi mắt sáng, khuôn mặt lộ rõ sự thông minh - nhưng những lời nhận xét của thầy cô về Thân cũng khiến tôi chợt buồn. Khi hỏi về Thân, một số thầy cô chỉ nói: "Bệnh ngôi sao". Một câu nói cũng hàm chứa nhiều điều.
Theo nhận xét của cô giáo chủ nhiệm, Thân có năng khiếu môn Toán và Tiếng Anh. Thân vừa được giải học sinh giỏi Tiếng Anh cấp quận. Tuy nhiên, do từ nhỏ, Thân được biết đến như một "thần đồng" và chịu áp lực nhiều từ dư luận, vì thế Thân luôn bộc lộ mình như một "ngôi sao". Điều đó đã làm ảnh hưởng đến việc học của Thân. Cô Lã Như Quỳnh - giáo viên dạy môn Văn cho biết: "Hoàng Thân là một học sinh hiếu động, thông minh. Tuy nhiên, do từ cấp 1 lên cấp 2 có nhiều những thay đổi trong cách học và có những tác động tâm lý việc được phong là "thần đồng" nên nhiều khi Thân chểnh mảng việc học. Năm học vừa qua, Thân chỉ đạt học sinh khá".
Khi trò chuyện với Thân, tôi có thể hiểu những lời nhận xét của thầy cô đều có nguyên do. Học lớp 7, khi mới lên 10. Thân vẫn còn rất trẻ con... Và, có lẽ người lớn đã vô tình dồn lên vai em những áp lực về một "thần đồng". Dẫu sao, Hoàng Thân vẫn là một "mầm non" cần được bồi dưỡng để một ngày nó sẽ đơm hoa, nảy lộc...
Theo ĐS&PL