Phát ngôn và hành động: "Đỉnh" và "Đáy" của năm 2010

[duonghoanghiep]

Tác giả: Kỳ Duyên
Bài đã được xuất bản.: 31/12/2010 09:58 GMT+7
Nguồn: Vientnamnet.vn


Cánh màn thiên thanh của năm 2010 đã khép lại. Một năm cũ của cả đất nước đã qua đi. Đây là một năm khá đặc biệt, vì có những sự kiện đạt tới điểm Đỉnh của trí tuệ, của văn hóa, của ý chí và khát khao, của sự bi thương cùng bất trắc. Lại cũng có những vụ việc rơi xuống tận Đáy của sự tăm tối, của những rủi ro, mất mát lớn....

Mục Phát ngôn và Hành động tuần này vì vậy, cũng là Phát ngôn và Hành động của năm 2010, mong được gửi đến bạn đọc để cùng chia sẻ, đồng cảm và suy ngẫm về những vấn đề đạo lý- văn hóa của một xã hội.

Đỉnh của trí tuệ, văn hóa

Đỉnh của trí tuệ năm 2010 - không thể khác - đó là sự kiện GS Ngô Bảo Châu, người Việt đầu tiên được nhận Giải thưởng Toán học Fields danh giá với Công trình "Bổ đề cơ bản" - một công trình trong "Chương trình Langland" được ước tính sẽ đòi hỏi công sức của nhiều thế hệ các nhà toán học mới có thể hoàn thành. Nhưng GS Ngô Bảo Châu đã chứng minh được nó chỉ sau 15 năm nghiên cứu.
Theo các nhà toán học, đó là một kỳ tích, thành tích vĩ đại của nền toán học nhân loại. Bổ đề không chỉ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển toán học mà còn liên quan đến những ngành khác, đặc biệt là vật lý lý thuyết.
Kỳ tích của GS Ngô Bảo Châu là kết quả tất yếu của sự hội tụ tố chất thông minh bẩm sinh, cùng môi trường sống, môi trường giáo dục và làm việc lý tưởng, văn minh và văn hóa. Đó là sự may mắn của số phận anh.


Nước Việt lần đầu tiên có được vinh quang trí tuệ đỉnh cao, cũng đã chiêu hiền đãi sĩ xứng đáng, khi tặng GS Châu một căn hộ cao cấp. Đó không chỉ là phần thưởng, mà còn như một sự kỳ vọng của giới khoa học và của nhân dân với GS vào việc xây dựng và phát triển nền khoa học cơ bản của đất nước trong tương lai.
Điều ấy cũng thể hiện ở ngay Quyết định mới đây của Chính phủ, mời GS. Ngô Bảo Châu làm Giám đốc khoa học Viện Toán cao cấp, hoạt động theo cơ chế đặc thù, nhằm tạo môi trường học thuật đặc biệt cho các nhà khoa học, các giảng viên ĐH thực hiện những ý tưởng, đề tài nghiên cứu toán học, có ý nghĩa khoa học, ứng dụng cao và hỗ trợ đào tạo nhân tài.
Tài năng tỏa sáng của một cá nhân, có sức tác động mạnh mẽ đến chính sách của cả một quốc gia. Đó chính là cái được lớn thứ 2 sau cái được thứ nhất - sự vinh danh trí tuệ người Việt trên trường quốc tế.
Những "đặc ân" của số phận, ở một góc độ khác, lại khiến mọi người thấy được cái đức của một người tài, khi GS Châu thẳng thắn đưa lên blog của mình, trao đổi với những ý kiến phản biện về câu chuyện "tặng nhà", sự quan niệm đúng đắn về giá trị cống hiến với cộng đồng và hưởng thụ của cá nhân. Tài năng đỉnh cao trong khoa học và cũng đàng hoàng, minh bạch và nhân cách trong hưởng thụ.
Nhưng câu phát ngôn khá ấn tượng của GS gây ra sự tranh cãi đa chiều thú vị, không phải là cái nhà mà là cái trí: "Bám theo lề là việc của con cừu, không phải của con người tự do". Sự thâm thúy không ở khái niệm lề vốn rất nhạy cảm, mà ở chữ người tự do. Quả thật, nếu không tự do (tư duy, tư tưởng) con người khó có thể đạt tới độ thăng hoa trong sáng tạo.
Có được người con như GS Châu là hạnh phúc tột đỉnh của bậc làm cha mẹ, và là may mắn của nước Việt. Có điều tại sao, những người như GS Châu, và nhiều tài năng trẻ tuổi nước Việt khác, lại chỉ đạt tới sự sáng tạo đỉnh cao, khi ở xứ người. Vì thế, mà bên niềm vinh dự lớn của đất Việt, không tránh khỏi một nỗi buồn sâu lắng cũng không hề nhỏ...
Đỉnh của văn hóa Việt - năm 2010, không đến từ Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội cờ giong trống mở, những đêm hoa đăng chăng đèn kết hoa, mà đến từ những cổ vật im lìm, cất tiếng nói của nghìn xưa với hôm nay. Đó là Trung tâm Hoàng Thành Thăng Long được UNESCO công nhận là Di sản thế giới, ngay trước thềm Đại lễ. Sự kiện đó như một điểm tựa văn hóa phát sáng, vững chãi, thổi thêm sinh khí, hào khí, thêm hùng khí cho Đại lễ 1000 năm Thăng Long- Hà Nội.
Di sản văn hóa vốn hàm chứa những giá trị tinh thần bất biến và đỉnh cao mà bất cứ quốc gia văn minh, văn hóa nào cũng đều mơ ước. Theo các nhà chuyên môn, Hoàng thành Thăng Long mang trong mình những giá trị nổi bật toàn cầu bởi liên tục trong hơn một thiên niên kỷ, đây là nơi giao thoa các giá trị nhân văn, nghệ thuật điêu khắc, nghệ thuật kiến trúc, kỹ thuật xây dựng, quy hoạch đô thị và nghệ thuật tạo dựng cảnh quan hết sức độc đáo.
Đó cũng là trung tâm quyền lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn 1000 năm lịch sử, là minh chứng có một không hai về sự tiến hóa của nền văn minh dân tộc Việt trong lịch sử phát triển của một nhà nước quân chủ vùng Đông Nam Á và Đông Á. Những giá trị nổi bật toàn cầu của khu di sản được ghi nhận bởi 3 đặc điểm nổi bật: Chiều dài lịch sử văn hóa; tính liên tục của di sản với tư cách là một trung tâm quyền lực và các tầng di tích di vật phong phú.


Với việc Hoàng thành Thăng Long được công nhận là Di sản văn hóa thế giới, các bậc tiền nhân đã làm trọn bổn phận khai sơn phá thạch, gây dựng cơ đồ cho con cháu hôm nay kế thừa và phát triển.
Thế nhưng, phải công bằng mà nói rằng, cho dù số tiền chi cho Đại lễ là 265 tỷ đồng, như thông báo của UBNDTPHN, tiết kiệm tới 89 tỷ đồng, Đại lễ 1000 nămThăng Long - Hà Nội diễn ra trong sự tranh cãi, sự phân tâm, lo ngại và hồi hộp theo dõi, cả ủng hộ lẫn hoài nghi.
Gần 10 năm chuẩn bị, mà cho đến giáp kỳ khai mạc, câu chuyện đơn giản cổng chào hay không cổng chào, kiến trúc, vật liệu cấu trúc cổng chào ra sao...cũng phức tạp đến nỗi không sao ngã ngũ, sáng tỏ. Đến nỗi cuối cùng, không cổng cũng chẳng chào(!)
May mắn thay, Đại lễ đã diễn ra tưng bừng, đúng như kịch bản những nhà tổ chức.
Cho dù còn có những lời chê bai, thì không thể phủ nhận được, không khí và những giá trị tinh thần của 1000 năm văn hiến Thăng Long- Hà Nội đã được những người dân Hà Nội, đặc biệt những người dân khắp các miền Tổ quốc, từ nông thôn đến miền núi háo hức trân trọng đón mừng, chia sẻ. Có những người dân ở miền núi, nông thôn hẻo lánh, nếu không có Đại lễ, hẳn họ không có dịp được về Hà Nội, được ngắm nhìn Thủ đô.


Một Thăng Long - Hà Nội trong thế Rồng bay. Một Hồ Gươm lung linh huyền thoại. Một Thủ đô đẹp dần lên trong mắt những người yêu...Và vạn tấm lòng người dân hướng về Thủ đô, kỳ vọng sự chuyển mình của đất thiêng cùng đất nước.
Cũng phải nói rằng, lễ hội diễn ra tưng bừng, náo nhiệt, thì sự xô bồ, sự mất vệ sinh, thiếu văn minh và văn hóa của người đi hội cũng có dịp phơi bầy. Khiến có người đã phải viết trên mặt báo: "Nên bớt phần hội, để tăng phần lễ". Lễ ở đây là lễ nghĩa, là đạo làm người, là văn hóa ứng xử nơi công cộng...
Chưa kể đây đó, có những công trình xây dựng chào mừng gấp gáp, nên chất lượng bền vững cũng gấp gáp không kém. Đến nỗi có người đã phải đặt câu hỏi: Vì sao các bậc tiền nhân, ông cha chúng ta, văn minh lúa nước, chỉ có hai bàn tay lao động thủ công, 1000 năm sau, vẫn để lại một Di sản kiến trúc và văn hóa đỉnh cao, để thế giới phải khâm phục, nể trọng, mà chúng ta, văn minh công nghiệp, công nghệ cao hơn, vật liệu tân tiến hơn, lại chỉ để cho ra đời những công trình kiến trúc xây dựng "lở mồm, long móng"?
Và đáy của sự tối tăm, lạc nhịp...
Có đỉnh của trí tuệ mẫn tiệp, thì cũng có đáy của sự tăm tối tâm hồn. Vụ việc hiệu trưởng Sầm Đức Xương mua dâm học trò ở Hà Giang, là scandan giáo dục gây sốc nhất của năm 2010. Và cái kết "có hậu" của nó vào ngày cuối năm cũ cũng lại một lần nữa gây sốc cả xã hội.
Câu chuyện tăm tối này xoay quanh việc 2 cô học trò Nguyễn Thị Hằng (sinh năm 1991), và Nguyễn Thị Thanh Thúy (sinh năm 1992), đã tố cáo chính ông thầy hiệu trưởng của mình- Sầm Đức Xương- dụ dỗ, lôi kéo các em vào đường dây bán dâm.


Ngoài hiệu trưởng Sầm Đức Xương, còn có một loạt các cán bộ chủ chốt, cốt cán của tỉnh mua dâm các em. Đứng đầu là Chủ tịch tỉnh Nguyễn Trường Tô, tiếp đó là các vị Hoàng Ngọc B; Lê Minh T. - cán bộ hải quan cửa khẩu Thanh Thủy; ông V. - công an tỉnh Hà Giang; rồi giáo viên, giám đốc các doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp tư nhân...). Nghĩa là đủ mặt anh tài các ngành, các lĩnh vực của tỉnh (!)
Đau đớn nhất, trong đường dây học trò bị Sầm Đức Xương hãm hại, buộc phải bán dâm có cả những em gái sinh năm 1996 mới học tới lớp 8 (trung học cơ sở), cái tuổi có khi còn làm nũng mẹ cha. Khi chuyện bại lộ, cha mẹ các em đã phải đối mặt với những kẻ lạ mặt, những phong bì tiền triệu và lời đề nghị khiếm nhã, xin bồi thường thiệt hại. Nhưng ai có thể bồi thường thiệt hại cho niềm tin ngây thơ bị tổn thương sâu sắc, của những đứa bé gái còn chưa kịp lớn này.
Kỳ lạ, suốt một thời gian dài vào cuộc, kết luận cuối cùng mới đây nhất của cơ quan công an và VKSND tỉnh Hà Giang, là không đủ chứng cứ để chứng minh 16 cá nhân trong "danh sách đen" có hành vi mua dâm người chưa thành niên. Vì vậy, không đủ cơ sở xem xét trách nhiệm hình sự đối với các đối tượng đã nêu trên.
Hay nhất, và có lẽ kết luận này mới là phát ngôn ấn tượng nhất khi cơ quan chức năng cho rằng, quan hệ tình dục của các vị đó "xuất phát từ quan hệ tình cảm chứ không phải quan hệ mua bán dâm". Cũng lạ cho các nữ sinh Hà Giang, lứa tuổi đang phải đi học là các em toàn yêu các quan chức cốt cán cỡ tuổi cha chú? Hay cái giỏi ở đây là các cơ quan chức năng Hà Giang biết đánh tráo khái niệm tài tình?
Kỳ lạ nữa, cơ quan CSĐT CA tỉnh vẫn có công văn kiến nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý các đối tượng trên theo quy định. Đã không có tội, làm sao các đồng chí cán bộ chủ chốt, cốt cán nêu trên lại bị xử lý? Họ có quyền phản đối kết luận vô lý này.
Còn nếu đúng như kết luận, thì quả thật, các bác "hổ phụ" thật không may, vô tình đã dưỡng các cháu "cẩu tử", để các "cẩu tử" này dám buông lời khuyển mã về tư cách con người của các bác.
Các "cẩu tử" này, cần bị truy tố trước pháp luật vì tội vu cáo, bôi nhọ tư cách đứng đắn và danh dự cán bộ lãnh đạo, cán bộ chủ chốt một tỉnh, làm cho người dân vốn đã hoài nghi, thêm một lần nữa loạn lạc lòng tin.
Nhưng liệu người dân lương thiện, nhất là các bậc cha mẹ mang nỗi đau của đứa con dại dột của mình đang bị cầm tù, hoặc bị cưỡng hiếp, họ có tin không? Họ có tin ở kết luận "sáng suốt" của cơ quan điều tra không? Hay họ tin có sự "đánh bùn sang ao"?
Nhất là những đứa bé gái chẳng may sa sẩy vào nơi nhơ nhớp, các em nghĩ thế nào về kết luận từ đen thành nhờ nhờ? Hay các em cũng vừa được sống trong chuyện cổ tích hiện đại, mà sự phù phép của phù thủy trong chuyện cổ tích xưa cũng phải cúi đầu, vái các sư phụ hậu sinh? Các em không chỉ bị mất đi sự trắng trong của người con gái, lại thêm một tổn thương làm vẩn đục tâm hồn.
Năm cũ sắp kết thúc. Nhưng câu chuyện đau lòng về sự băng hoại đạo đức xã hội này, không thể cho qua. Bởi nếu cứ kết luận "có hậu" như thế, thì nguy cơ băng hoại đạo đức xã hội vẫn tiếp tục là nhãn tiền
Và dù văn bản có kết luận rõ ràng, sự tăm tối, bệ rạc của tâm hồn, của phẩm cách, liệu có phải thuộc về những đứa trò gái ngu ngốc, khờ dại, bị ép buộc, dẫu có phần hư hỏng hay không? Nếu không, thì sự bệ rạc đó thuộc về những ai?
Vụ án này rất có thể khép lại vì "không chứng cứ", nhưng vẫn cứ là vết nhơ khó tẩy rửa trên gương mặt các bác "hổ phụ" Hà Giang.
(còn tiếp)