Thầy Uyển

[Ngoc Dung 93D]

Mấy hôm nay thấy không khí diễn đàn có vẽ sôi nổi với những ký ức về thầy cô, về kỹ niệm vui buồn và đâu đó có cả "lòng thù hận".

Dung xin tặng mọi người những gì thầy Uyển đã viết cho Dung vào cuối năm lớp 12. Thầy đã chép tặng Dung hầu như toàn bộ hai bài viết của thầy:

- "Viết cho người về lại trường xưa": Thầy viết bài này vào ngày 1/2/1975 nhân 20 năm ngày truyền thống trường (bây giờ là cơ sở Lê Quý Đôn chúng ta hiện nay)

- "Gặp lại thầy giáo cũ" là bài viết của Thầy đăng trên Nguyệt san Văn Uyển năm 1969.

Dung chỉ giữ lại những gì Thầy viết riêng cho Dung thôi.

Mọi người đọc nhen, để có thêm một chút suy ngẫm về "trường xưa" và "thầy giáo cũ"

[Ngoc Dung 93D]

Bài viết của Thầy Trần Văn Uyển:

1. Tôi thấy ngôi trường này lần thứ nhất vào dịp nghỉ hè của một trong những năm cuối cùng thập niên 1950: Hai căn phòng mạnh mẽ đứng mỉa mai giữa một vùng đầy những nước và lau sậy. Nếu người bà con không dẫn vào đây, tôi không nghĩ đến một ngôi trường.

Vậy mà vào một buổi sáng đẹp trời tháng 9 năm 1967, tôi chọn về trung học này vì đây là nhiệm sở gần nhất cho người ở Sài gòn. Gần 10 năm trở lại, mọi sự đều đổi thay: hai dãy nhà đối diện cách nhau quãng đầm lầy rộng mênh mông có bờ đất nối ngang qua ở giữa. (…) lúc quay ra nhìn sân nước đang dâng chưa ngập hết những ngọn lau và đôi cây bình bát cô đơn, tôi lại nhớ cụ Tiên Điền: “Cũng liều nhắm mắt đưa chân”.

Rồi kể từ hôm ấy tôi ở lại Tân An suốt 8 mùa khai giảng, khi bạn bè lần lượt ra đi gần hết, để làm chứng nhân cho những nét đổi thay: vài căn lầu cơi thêm, vũng nước giữa sân trường được lấp còn thu lại một con rạch nhỏ. Rồi một dãy nhà ngang khép đáy chữ U…

2. Mùa hè năm 1969, nhân ngày phát thưởng tôi viết trong diễn văn thường lệ: một dân tộc không có truyền thống vững chắc thì dễ bị tiêu ma. Nhỏ bé hơn, một học đường cũng vậy. Bằng nỗ lực của tuổi trẻ, các em hãy cố gắng đem về những thành tích, tạo cho trường những nét đẹp huy hoàng, một truyền thống để đàn em nối gót.

…đàng sau những lời kêu gọi đó chừng như có một câu được đọc giữa hai dòng chữ: Hãy trở về với chiến công!

…chính cái thành kiến ấy ngăn cản bước chân của những người vẫn thương nhớ ngày xưa nhưng bị cuộc đời bạc đãi. Người ta ngại trở về với đôi bàn tay trắng, với tình cảm tự ti nhìn lại trường cũ mà tự nhiên thấy lạnh ở hai vai …..

……

3. …tôi muốn nói về những ý nghĩa biểu tượng

- Khi các bạn hoàn tất học trình hay bỏ dở để đi vào cuộc sống thì sự giáp mặt với đời đem lại nhiều kinh nghiệm khác nhau. Nhưng có điều chắc chắn là hết mọi người đều phải mang mặt nạ tùy theo chỗ đứng của mình. Sự khôn ngoan phải có với đời tạo ra nhiều ngột ngạt và từ đó ước mơ có một lần tháo bỏ để tìm lại chút thơ ngây đã mất dù trong phút giây thôi. Có một nơi ….đó là mái trường xưa và các bạn trở về.
- Bây giờ bạn đang mang mặt nạ của đời (…) Bạn đã lắm công phu và tìm thấy lối đi? (…) Bạn đang ngụp lặn? (…) bạn có nhiều u uất? (…) lấy ai san sẻ những thành công hay thất bại? Ở đâu có thể tìm lại được tình thương (…) đó là mái trường xưa và các bạn trở về.
- Chúng ta thật sự muốn gì trong cuộc sống? Hạnh phúc và thương yêu nhưng chúng ta đã giơ tay đón nhận lấy những sữa và mật ong giả hiệu.
Và đổi lại, người khôn ngoan phải biết giả dối một cách chân thành. Đời sỏi đá làm bước đi hụt hẩng. Trong trạng thái lao đao bạn nghĩ đến một vùng đất sạch và không dấu chông gai…đó là mái trường xưa và các bạn trở về…
…..

4. ….tôi không coi lễ phép là phóng thể của cần lao nhưng tôi thấy ngôn ngữ thầy trò bị vong thân.

Trò vô lớp (…) thầy giảng …dạy (…), một số nhà giáo dục (…) luôn miệng thở than: sa sút, vong ơn, bạc bẽo…Họ đánh lừa người khác và không thành thật với chính mình.

Nếu đã thế thì còn gì để nhớ và sao có thể gọi là công ơn khi đôi bên đều vụ lợi. Để cho việc nhớ ơn thầy là một điều có thật, nhân bản và truyền thống thì hiện hữu phải phù hợp với yếu tinh…

…khi khái niệm thầy nhập thể thì chúng ta có ông thầy. Thầy yếu tinh khác ông thầy hiện hữu nên vấn đề lựa chọn được đặt ra:

“Trong một cuộc đời học trò, từng năm học đi lên, mỗi năm lại gặp một người thầy nhưng trong tất cả những người thầy đó thường vốn chỉ có một người mà về sau lúc đã giã từ cửa lớp, ở mãi chỗ sâu xa cách biệt trong cuộc đời, mỗi lần nhớ lại, người học trò lại nhớ trước, nhớ ngay đến người thấy ấy.

Tại sao? Có thể vì một nét mặt, một giọng nói được khắc sâu hơn vào dĩ vãng. Có thể vì một sự bắt buộc nào đó, trừu tượng và siêu hình. Khiến cho tương quan tình cảm vượt khỏi mức bình thường chứa đựng một ý nghĩa rộng lớn hơn.”

Thường thì ta vẫn nghĩ về thầy bằng cảm quan hơn là suy niệm nhưng ta vẫn dễ dàng thông cảm với Nietzsche: Mình chỉ trả ơn thầy mình một cách bội bạc mỗi khi mình vẫn luôn luôn là học trò thôi.

…bởi vì nguyện vọng sâu xa nhất của bậc thầy là sự vươn lên và vượt tiến của học trò như Chúa đã dạy vị môn đồ niên trưởng: Duc in alto!
5. …Khi về mái trường xưa nếu vì có quá nhiều thay đổi mà chẳng tìm được dấu vết ngày xưa thì tôi ân cần giới thiệu một người thầy học cũ:

“Y gặp lại người thầy học cũ một ngày mưa lớn…Nhiều năm tháng qua đi từ ngày bỏ trường lăn vào cuộc đời. Bây giờ y đã lớn, đứng cạnh thầy cao hơn hẳn một cái đầu. Thầy thì tuổi già đã làm cho thân hình nhỏ lại nhưng giữa hai người vẫn không có sự thay đổi thay …

- Thầy vẫn dạy học?
- Phải, tôi vẫn dạy học nhưng trường làng vừa bị bom đốt cháy chiều hôm qua. Hôm nay, tôi phải về Ty báo cáo. Ty ở dưới Vân Đình. Tôi mất hết, chỉ chạy được những cái này…
Những cái này: một cái bị cói, mấy bộ quần áo nâu và một cây gậy trúc …

Đôi mắt sâu của thầy nhìn xuôi theo con đường dài qua màn mưa về tận cuối đường, xa hơn cái xa của cuối đường.

- Chiến tranh đổi thay hình thể những ngã đường trên đó chúng ta đi. Tất cả trở nên khó khăn cực nhọc và chua xót hơn cũ. Những ụ đất. Những hầm hố. Những chiếc cầu đổ. Hình như mưa bão cũng nhiều hơn…

Rồi thầy quay lại hỏi:

- Còn anh, bây giờ anh làm gì?
- Thưa thầy, con đi buôn
- Đi buôn?
- Kể từ mấy năm nay, từ ngày thiên độ, con chưa có dịp đi nhiều thấy nhiều như bây giờ. Nhưng nghề buôn không phải là chí hướng thích hợp. Nhiều lúc con vẫn thấy đang làm một việc vô ích.
- …không thích đi buôn anh muốn làm gì?
- Có một lần trong giờ luận thầy nói …con có thể trở thành nhà văn, con vẫn ao ước thực hiện được câu nói ấy.
Giọng thầy trở nên ân cần:
- Cố gắng đi. Biết đâu chẳng có một ngày tôi được đọc văn của một người học trò cũ là anh. Niềm an ủi lớn nhất của một người thầy vẫn là được thấy người học trò cũ của mình đi vào tương lai trên lối đi đã được phác định từ trong cửa lớp”

[myhanh]

Nguyên văn bởi Ngoc Dung 93D

- Cố gắng đi. Biết đâu chẳng có một ngày tôi được đọc văn của một người học trò cũ là anh. Niềm an ủi lớn nhất của một người thầy vẫn là được thấy người học trò cũ của mình đi vào tương lai trên lối đi đã được phác định từ trong cửa lớp”

Câu này thật hay! Ngày xưa đọc "Xin cô tha lỗi cho chúng em" myhanh chưa cảm nhận hết được nhưng vẫn thấy rơm rớm nước mắt mỗi lần đọc nó. Hôm nay đọc cái đoạn văn này và trong hoàn cảnh hiện nay myhanh lại nhớ về câu chuyện của anh chàng công trình sư Paven G Xanôphốp một lần về thăm trường cũ và gặp lại cô giáo Maria Petơrốpna. Cô Maria cũng nói với Paven một câu nói có đại ý như trên:
"Khi ông ra về, cô giáo tiễn ông.

Xanôphốp im lặng. Cô giáo Maria Pêtơrốpna nhìn ông từ đầu đến chân và chợt hỏi:

-Pasa này, em thử nói trong công trình của em, có một chút gì là phần của cô truyền lại hay không?

-Thưa cô Maria Pêtơrốpna, sao cô lại nói vậy? - Paven G. lúng búng nói - Nếu không có cô thì....

Cô giáo nhìn thẳng vào mắt ông, nói:

-Em tưởng cô không mừng sao? Một vị khách cỡ nào đã đến thăm cô cơ chứ! Em tưởng mai cô sẽ không kể cho các học sinh của mình biết chuyện này hay sao? Thôi, em đi đi, Pasa. Cô chúc em nhiều thành công to lớn...

Họ tạm biệt nhau. Ông bước vội trên đường nhỏ trong vườn trường. Rồi ông ngoái cổ nhìn lại. Cô giáo Maria Pêtơrốpna vẫn đứng đó bên thềm."
Chị Dung ơi! Chị lại làm em rơi nước mắt rồi nè!

[toi&m]

Hôm nay ngồi ăn cơm, Mẹ tôi kể chuyện hồi xưa về những năm 50's- ông bà Ngoại của tôi gới Mẹ tôi lúc đó khoảng 10 tuổi lên thành học. Gốc gác Ngoại tôi là ở dưới Bình Trinh. Những năm 50's bom đạn nhiều nên dời cả gia đình lên thành. Ông Ngoại tôi mua 1 căn nhà - mà bây giờ nằm trong khu từ tiệm Chụp Hình Đông Phương trở lại rạp Hát Long An. Mẹ tôi kể chuyện hồi xưa lội đồng đi học. Hỏi ra mới biết nơi từng là Phòng Đọc Sách và bây giờ là Bưu Điện tỉnh Long An vẫn còn là những thửa ruộng trong những năm 50's. Đọc bài viết của thầy Uyển và nghe câu chuyện của Mẹ tôi, tôi mới liên tưởng về thời trường Lê Quí Đôn (nằm trên đường Thủ Khoa Huân) còn hoang vắng trong những năm 60's và sự phát triển của Thị Xã Tân An là như thế nào. Cám ơn Thầy đã ghi lại những dòng văn này để cho chúng con được cảm nhận dòng chảy của lịch sử về cái thị xã Tân An nhỏ bé .

[Tr.Giang]

Không hiểu sao, ngày vào trường, được tiếp xúc với thầy một lần, tôi đã có cảm giác rằng, giữa tôi và thấy có rất nhiều điểm chung. Học khối C tôi lại có cơ hội được gặp thầy nhiều hơn. Và tôi nhận ra rằng tôi bị ảnh hưởng ở thầy quá nhiều thứ...
Một lần tôi vào nhà thăm thầy, hai thầy trò cùng ngồi trò chuyện rất thoải mái. Thầy cười, ở trường nhiều đứa học trò không dám nói chuyện với thầy. Mà thầy có phải là cọp báo gì đâu... Mà đúng thật, nhìn bề ngoài, thầy có vẻ khó gần. Thầy không hay cười như Tía, không biểu lộ yêu ghét giận hờn chóng vánh... Thầy có cái trầm tư, ủy mặc. Tuy nhiên, khi đã gần được thầy rồi thì sẽ bị lôi cuốn ngay. Thầy rất vui vẻ, cởi mở, nói chuyện có sức hút lạ lùng.
Ngày thầy bệnh, nhiều học trò đến thăm. Ai đến, cũng thấy thầy lạc quan, tin tưởng dù bệnh thầy đã vào giai đoạn cuối. Cung cách của thầy khiến tôi cũng đinh ninh rằng, thầy còn ở với chúng ta một thời gian dài nữa. Vậy mà, loáng cái, thầy ra đi...
Thi thoảng, tôi vẫn nghĩ nhiều về thầy cô cũ. Không hiểu có phải vì thầy đã rời xa tôi mà tôi lại nghĩ nhiều đến thầy... Con đường tôi đang đi, cũng một phần bị ảnh hưởng bởi thầy. Ngày thầy nằm trên dường bệnh (bệnh viện Chợ Rẫy), tôi đến, thầy hướng đến tôi bảo rằng, trong những đứa học trò, con đã đi theo hướng của thầy... Lời nói ấy, khiến tôi liên tưởng ngay rằng, từ rất sớm, khi còn học phổ thông, tôi và thầy đã nói chuyện với nhau về sự yêu ghét của tôi... Phải chăng, khi tôi chưa nhận ra mình như thế nào, thầy đã "nhìn" được tôi.
Và có lẽ, lúc ấy chỉ có sự tin tưởng là tồn tại nên tôi đã lặng lẽ nhìn thầy gật đầu. Đúng, con đang đi theo con đường của thầy (Mặc dù đến bây giờ tôi vẫn chưa hiểu được hết ý thầy muốn nói gì, phải chăng thầy muốn nói rằng điểm chung đó là sự yêu thích văn hóa, nghệ thuật như thầy và tôi từng bàn luận, hay cách lựa chọn nghề nghiệp của tôi mà có lần thầy đã nói: con chỉ thích hợp với cách ấy...???)
Đó là lời nói cuối cùng tôi được nói với thầy trên thế gian này. Không ngờ sau câu nói ấy, tôi đã không còn được nhìn thấy thầy bằng da, bằng thịt!

[Vinh Loc 90A]

Hôm nay kỷ niệm 9 năm ngày thầy đi vào cõi vĩnh hằng.

[Vinh Loc 90A]

Thắm thoát mà cũng đã 12 năm ngày Thầy đi xa.

[Vinh Loc 90A]

Dự án này lâu lắm rồi. Nghĩa trang này có 2 phần: Đất của nhà nước và đất của người dân (thường người Hoa). Đất của dân họ có sổ đỏ cho từng ngôi mộ nên khó khăn về tiền đền bù. Còn đất nhà nước thì chuyển về nghĩa trang Tây Bắc Củ Chi. Xa quá nên thường họ lấy cốt gửi chùa.

[nobipotter]

Originally posted by Ngoc Dung 93D@Nov 30 2005, 06:52 AM
Dung xin tặng mọi người những gì thầy Uyển đã viết cho Dung vào cuối năm lớp 12. Thầy đã chép tặng Dung hầu như toàn bộ hai bài viết của thầy:

- "Viết cho người về lại trường xưa": Thầy viết bài này vào ngày 1/2/1975 nhân 20 năm ngày truyền thống trường (bây giờ là cơ sở Lê Quý Đôn chúng ta hiện nay)

- "Gặp lại thầy giáo cũ" là bài viết của Thầy đăng trên Nguyệt san Văn Uyển năm 1969.

Dung chỉ giữ lại những gì Thầy viết riêng cho Dung thôi.

Mọi người đọc nhen, để có thêm một chút suy ngẫm về "trường xưa" và "thầy giáo cũ"

[snapback]6322[/snapback]

Cảm ơn Ngọc Dung đã gửi đến những bài viết của Thầy...

Năm 69, chắc thầy bằng tuổi chúng ta bây giờ, bút lực thật thâm hậu.

Chỉ tiếc những năm đi học cấp III chẳng hấp thụ được những lời thầy giảng bao nhiêu...

Thầy luôn mang mong mình một vẻ u uất:

- Bây giờ bạn đang mang mặt nạ của đời (…) Bạn đã lắm công phu và tìm thấy lối đi? (…) Bạn đang ngụp lặn? (…) bạn có nhiều u uất? (…) lấy ai san sẻ những thành công hay thất bại? Ở đâu có thể tìm lại được tình thương (…) đó là mái trường xưa và các bạn trở về.

Có lần tôi nói với ai đó.... tôi không thích vẻ u uất đó của Thầy... "người ta" có vẻ không hài lòng lắm.

[duynhat]

Khoảng 1 năm trước khi mất thầy có nhờ dì em gửi cho em một quyển sách kèm lời đề tặng rất hay, rất tâm huyết. Em gặp thầy lần cuối ở BV CR, sau đó đám tang em không tới được. Mẹ em tới viếng dùm, mà tới bây giờ mẹ em cũng còn nhắc, là nhà thầy khó khăn lắm. Có anh chị nào biết được giờ cô và anh Khôi sống như thế nào không, kể cho mọi người nghe với